क्षयरोग (टीबी) एक संक्रामक रोग हो, जुन माइकोब्याक्टेरियम ट्युबरकुलोसिस नामक ब्याक्टेरियाले निम्त्याउँछ। यो रोग प्रायः फोक्सोमा असर गर्छ, जसलाई फोक्सोको टीबी (पल्मोनरी टीबी) भनिन्छ। यद्यपि, यो रोग शरीरका अन्य अंगहरूमा पनि फैलन सक्छ, जसलाई एक्स्ट्रा–पल्मोनरी टीबी भनिन्छ।
फोक्सोको टीबीका लक्षणहरू के–के हुन् ?
- तीन हप्ताभन्दा बढी समयसम्म लगातार खोकी लाग्ने
- खोकीमा रगत वा कफ आउने
- छातीमा दुखाइ
- शारीरिक कमजोरी र थकान
- ज्वरो र राति पसिना आउने
- अनायास तौल घट्ने
टीबी कसरी सर्छ?
टीबी मुख्य रूपमा हावाको माध्यमबाट सर्छ। टीबी भएका व्यक्तिले खोके, हाछ्युँ गरे, या बोल्दा साना जीवाणुहरू हावामा मिसिन्छन्। यी जीवाणुहरू अर्को व्यक्तिको फोक्सोमा पुग्दा संक्रमण हुन सक्छ।
मसँग टीबी छ भने मैले अरूलाई फैलनबाट रोक्न के गर्न सक्छु?
- नियमित रूपमा चिकित्सकले दिएको औषधि समयमै लिनुहोस्।
- खोकी गर्दा वा हाछ्युँ गर्दा मुख छोप्न मास्क वा टिस्यु प्रयोग गर्नुहोस्।
- सकेसम्म भीडभाडबाट टाढा बस्नुहोस्।
- आफ्नो कोठा राम्ररी हावा चल्ने बनाउनुहोस्।
- टीबी संक्रमण र टीबी रोग के हो?
टीबी संक्रमणः जब ब्याक्टेरिया शरीरमा प्रवेश गर्छ तर व्यक्तिमा लक्षण देखिँदैन। यस अवस्थामा व्यक्ति अरूलाई रोग सर्दैन।
टीबी रोगः जब ब्याक्टेरिया सक्रिय हुन्छ र लक्षणहरू देखा पर्छन्। यो अवस्था संक्रामक हुन सक्छ।
यदि कोही सक्रिय टीबी भएका व्यक्तिको सम्पर्कमा आए भने, उनीहरूले अरूलाई सर्न सक्छ?
सक्रिय टीबी रोग भएका व्यक्तिसँग सम्पर्कमा आएका व्यक्तिमा रोगको संक्रमण हुने सम्भावना छ। तर, उनीहरूमा सक्रिय रोग नभएसम्म अरूलाई संक्रमण हुँदैन।बीसीजी खोपले टीबीबाट बचाउँछ?
बीसीजी खोपले टीबीको गम्भीर प्रकारका संक्रमण (जस्तैः बालबालिकामा हुने मेनिन्जाइटिस) बाट बचाउँछ। तर, यो फोक्सोको टीबीबाट पूर्ण रूपमा जोगाउँदैन।
टीबी पत्ता लगाउन के–कस्ता परीक्षण गरिन्छ?
छातीको एक्स–रे
स्पुटम परीक्षण (कफ जाँच)
टीबी स्किन टेस्ट (म्यान्टौक्स टेस्ट)
आईजीआरए (इंटरफेरन गामा रिलिज एस्से)
के टीबी निको हुन्छ?
हो, टीबी पूर्ण रूपमा निको हुनसक्छ। नियमित र समयमै औषधि सेवन गर्नु यसको मुख्य उपचार हो। सामान्यतः उपचार ६ महिना वा सोभन्दा लामो समय लाग्छ।
टीबीलाई रोक्न र नियन्त्रण गर्न समुदायमा सचेतना फैलाउन, समयमा परीक्षण गर्न, र उपचारको पालना गर्न अत्यन्त जरुरी छ। यदि तपाईंमा टीबीका लक्षणहरू देखिन्छन् भने तुरुन्तै स्वास्थ्य संस्थामा सम्पर्क गर्नुहोस्।