काठमाडौं- सरकारले पाठेघरको मुखको क्यान्सर रोकथामका लागि देशव्यापी एचपीभी खोप अभियान सञ्चालन गर्ने भएको छ । माघ २२ देखि फागुन ६ गतेसम्म चल्ने यो अभियानमा विद्यालयका कक्षा ६ देखि १० सम्मका र विद्यालय बाहिर रहेका १० देखि १४ वर्ष उमेर समूहका करिब १७ लाख किशोरीलाई खोप दिइने छ ।
एचपीभी यौन सम्पर्कबाट फैलने संक्रमण हो । प्रायः सबै यौनजन्य क्रियाकलापमा सक्रिय व्यक्तिहरू कुनै न कुनै समयमा यो भाइरसबाट सक्रमित हुन्छ्न, तर अधिकांशमा कुनै पनि लक्षण देखा नपर्ने स्वास्थ्यकर्मीहरू बताउँछन् । नेपालमा हरेक वर्ष दुई हजार एक सय ६९ जना महिलालाई पाठेघरको मुखमा क्यान्सर हुने गरेको अनुमान छ । हरेक वर्ष एक हजार तीन सय १३ जना महिलाको पाठेघरको मुखको क्यान्सरबाट मृत्यु हुने गरेको सरकारी तथ्यांक छ । जसमा औसतमा प्रत्येक दिन चार जना महिलाको पाठेघरको मुखको क्यान्सरबाट मृत्यु हुने सरकारी अनुमान छ । पाठेघरको मुखको क्यान्सरको मुख्य कारण एचपीभी भाइरसको संक्रमण हुनु हो ।
एचपीभी भाइरस दुई सयभन्दा धेरै प्रजातिका हुन्छन् । तर, मानव शरीरमा क्यान्सर गराउने प्रजाति १२ प्रकारका हुने स्वास्थ्यकर्मीहरू बताउँछन् । ती प्रजातिहरू १६, १८, ३१, ३३, ३५, ३९, ४५, ५१ ५२, ५६, ५८ र ५९ हुन् । यीमध्ये सबैभन्दा बढी जोखिम १६ र १८ प्रजातिको हुने गरेको छ ।
नेपालमा ८० प्रतिशत पाठेघरको मुखको क्यान्सर १६ र १८ प्रजातिबाट हुने गरेको कर्णाली प्रदेश अस्पताल सुर्खेतका स्त्री तथा प्रशुती रोग विशेषज्ञसमेत रहेका अस्पताल निर्देशक डा. केशर ढकालले बताए । खोप अभियानमा प्रयोग हुने खोपले एचपीभी प्रजातिका १६ र १८ का कारणबाट संक्रमण हुने पाठेघरको मुखको क्यान्सर हुनबाट सुरक्षित बनाउने उनले बताए ।
खोप शतप्रतिशत प्रभावकारी रहेको उल्लेख बताउँदै उनले १० देखि १४ वर्ष उमेरका किशोरीलाई एक मात्रा लगाएपछि यसको पूर्ण मात्रा हुने बताए । विगतमा एक मात्रा एचपीभी खोप लगाएका किशोरीहरूले अर्को मात्रा लगाउन नपर्ने डा. ढकालले बताए ।
नेपाली महिलाको सबैभन्दा बढीमा देखिने स्वास्थ्यसम्बन्धी समस्यामध्ये एक पाठेघरको मुखको क्यान्सर रहेको उल्लेख गर्दै डा ढकालले खोपबारे जनचेतना फैलाउनुपर्ने बताए ।
यो खोप ९ देखि १४ वर्ष उमेर समूहका बालिकाहरूलाई लक्षित गरिएको छ । यसरी निश्चित उमेर तोकिनुको कारण यौन क्रियाकलापमा सहभागी हुनुभन्दा अगाडि नै यो खोप दिनुपर्ने भएकाले उमेर समूह तोकिएको हो । किनभने यो भाइरस यौन क्रियाकलापबाट सर्छ । तर, यौन क्रियाकलाप नगरेको अवस्थामा २६ वर्ष उमेर सम्मका युवतीलाई खोप लगाउन सकिन्छ ।
विकसित राष्ट्रहरूमा छिट्टै यौन क्रियाकलापमा सहभागी हुने सम्भावना भएकाले खोप लगाउने उमेर समूह नौ देखि १४ वर्ष तोकिएको चिकित्सक बताउँछन् ।