काठमाडौं, २९ भदौ । अघिल्लो वर्ष महामारीको रुप लिएको डेंगुले यसवर्षपनि धरान, धादिंग लगायत जिल्लामा ठूलो संख्यामा मानिस संक्रमित भए । कयौंले ज्यान गुमाएका छन् । डेंगु महामारी नियन्त्रण गर्न संघीय सरकार, प्रदेश सरकार र स्थानीय सरकार तिनै तह लागेपनि लामखुट्टे नियन्त्रण चुनौतीपूर्ण बन्दै गएको छ । काठमाडौं महानगरपालिका लगायत कयौं स्थानीय तहले लामखुट्टेको उत्पादन नै नियन्त्रण गर्ने भन्दै बिटिआई नामक स्प्रे छर्कने अभियान गरिरहेको छ । लामखुट्टेको लार्भा नष्ट गर्न प्रयोग गरिने बिटिआई के हो ? आउनुहोस् त्यसमा चर्चा गरौं ।
डेंगु रोग नियन्त्रणका लागि बिटिआई भनेर स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयको स्वास्थ्य सेवा विभागले कार्यविधि नै बनाएर सम्बन्धित निकायहरुलाई पठाएको छ । विभागका अनुसार बिटिआई माटोमा पाइने जैविक वा प्राकृतिक रुपमा हुने ब्याक्टेरिया हो ।
बिटिआईंले कसरी काम गर्छ ?
लामखुट्टेको लार्भाले बिटिआई खाएपछि बिटिआई स्पोरले पेटमा विषाक्त पदार्थ छोड्छ, जसले गर्दा लार्माले सामान्य रुपमा खाना खान छोड्छ र मर्छ । बिटिआईले सक्रिय रुपमा खाने लार्भा विरुद्धमात्र प्रभावकारी हुन्छ, र लामखुट्टे प्यूपा वा वयस्कहरुलाई असर गर्दैन ।
के बिटिआई वातावरणको लागि हानिकारक छ ?
बिटिआई स्तनपायी, चराहरु र माछाहरुको लागि गैर विषाक्त हुन्छ । प्रयोगशालामा गरिएका अध्ययनहरुमा सामान्य प्रयोगपछि हुने दीर्घकालिन प्रभावहरु अवलोकन गरिएको थिएन । केही अध्ययनहरुले, तथापी, बिटिआई अनुप्रयाृगबाट सम्भावित दीर्घकालिन परिस्थितिक प्रभावहरु नजिकबाट जाँ गरेका छन् । केही अध्ययनहरुले सिमसारमा २ ३ वर्षको अवधिमा बीटीआईको निरन्तर प्रयोगले जैविक विविधतामा समग्र ह्रास निम्त्याउनसक्ने देखिएको छ ।
बीटीआई कहाँ प्रयोग गर्ने ?
बीटीआई पोखरी, ताल, खोला र खोला जस्ता जलस्रोतहरुमा छर्कन सकिन्छ । बीटीआई लामखुट्टेको लार्भा पाइने ठाउँमा, पानी प्रयोग गरे, लामखुट्टेको वृद्धिविकास रोक्न प्रयोग गरिन्छ । बीटीआई, पानी जम्मा हुनसक्ने ठाउँहरु र कन्टेनरहरुमा घर वरिपरि प्रयोग गर्न सकिन्छ, जस्तै फूलका भाँडाहरु, टायरहरु, पानी जम्ने ठूला पोखरी, ताल र सिचाईका खाडलहरुमा पनि प्रयोग गर्न सकिन्छ ।
बीटीआई कसरी प्रयोग गरिन्छ ?
बीटीआई तरलसँगै धेरै रुपहरुमा आउँछन्, डन्क्स, ट्याब्लेटहरु, व्रिकेटहरु, गोलीहरु, दानाहरु पनि उपलब्ध छन् । बीटीआईलाई प्रत्येक हप्ता पानी खाली गर्न, ढाक्न वा पल्टाउन नसकिने कन्टेनरहरुमा प्रयोग गर्न सकिन्छ, जस्तै वर्षा व्यारल, झरना, सजावटी पोखरीहरु र प्रयोगमा नभएका पोखरी । बीटीआई जस्तै, ह्यान्डहोल्ड स्प्रेयरहरु वा हातले टस गरेर प्रयोग गर्न सकिन्छ ।
बीटीआई कति कति मात्रामा प्रयोग गर्ने ?
बीटीआई फाइभ परसेन्ट डब्लुपीः यो २ सय ५० सीसी सस्पेन्सन प्रति १० लिटर अथवा ५ लिटर सस्पेन्सन प्रति २ सय लिटर सभा पानीमा प्रयोग गर्ने र ३ सय ७५ सीसी सस्पेन्सन प्रति १० लिटर अथवा ७.५ लिटर सस्पेन्सन प्रति २ सय लिटर अन्य पानीमा प्रयोग गर्ने गर्नुपर्छ । यसलाई पाक्षिक वा मासिक अन्तरमा छर्कन सकिन्छ । यसै गरि बीटीआई पाउडरमा पनि उपलब्ध छ । यसको ३ सय ७५ ग्राम पाउडर प्रति १० लिटर सफा पानीमा र ५ सय ग्राम पाउडर प्रति १० लिटर अन्य पानीमा प्रयोग गरेर छर्कन सकिने स्वास्थ्य सेवा विभागले जारी गरेको कार्यविधिमा उल्लेख छ ।
