काठमाडौं- ढोकाको ह्यान्डल छोइँदा वा कसैसँग हात मिलाउँदा अचानक ‘झट्का’ महसुस गर्नु भएको छ ? एकछिनका लागि अचम्म, डर, र हासो मिसिएको त्यो अनुभवको पछाडि गम्भीर वैज्ञानिक कारण लुकेको हुन्छ जुन हो ‘स्टाटिक इलेक्ट्रिसिटी’।
यो झट्का सामान्यतया हानिकारक त हुँदैन, तर किन यस्तो हुन्छ ? अनि के यसबाट बच्न सकिन्छ ? आज हामी तपाईंलाई यिनै प्रश्नहरूको सरल उत्तर दिन गइरहेका छौं ।
जब तपाईं दुई फरक सतह जस्तै कार्पेट र मोजाबीच घर्षण गर्नुहुन्छ, तब इलेक्ट्रोनहरू सर्न थाल्छन् । यसै क्रममा तपाईंको शरीरमा विद्युत् चार्ज जम्मा हुन थाल्छ । यो चार्ज बाहिर निस्कन नपाउँदा तपाईंको शरीर ‘स्टाटिक इलेक्ट्रिसिटी’को एक भण्डार जस्तै बन्छ ।
हावा सुक्खा भयो कि झट्का सुरु
जाडो मौसममा हावा बढी सुक्खा हुन्छ, अनि छालामा जमेको चार्ज वातावरणमा जान सक्दैन । जब तपाईंले अर्को व्यक्ति वा धातुको वस्तु छोर्नुहुन्छ, त्यो चार्ज एक्कासी ट्रान्सफर हुन्छ । झट्का यत्तिकै हो !
के यो खतरनाक हो ?
धेरै अवस्थामा होइन । यो क्षणिक असहजता मात्रै हो । तर संवेदनशील ठाउँमा, जस्तै ग्यास स्टेशन वा इलेक्ट्रोनिक्स उद्योगमा यो झट्का खतरनाक हुन सक्छ । त्यसैले त्यहाँ विशेष सतर्कता अपनाइन्छ ।
यस्ता उपायले झट्काबाट बच्न सकिन्छ
छाला नम राख्नुहोस्: लोसन प्रयोग गर्नुहोस्, सुक्खा छालामा चार्ज धेरै हुन्छ ।
ह्युमिडिफायर प्रयोग गर्नुहोस्: घरभित्रको हावा नम बनाएर चार्ज डिस्चार्ज गर्न मद्दत हुन्छ ।
प्राकृतिक कपडा लगाउनुहोस्: पोलिस्टर वा ऊनको सट्टा कपास रोज्नुहोस् ।
खाली खुट्टा हिँड्नुहोस्: घाँस वा भुइँमा नाङ्गो खुट्टा हिँड्दा चार्ज झर्छ ।